ANTWERPEN - Het mirakel is geschied: op het Wereldcongres van Springfield werd een nieuw beiaardklavier voorgesteld dat als toekomstmuziek klinkt. Het is een positief compromis tussen de Amerikaanse en de Europese standaard. Beiaardiers discussieerden over alles, behalve over de aangepaste maten: ze merkten nauwelijks veranderingen. Zou dit de standaard van de toekomst kunnen zijn? De ontwerper, Richard Strauss, Amerikaans ingenieur, klavierontwerper en virtuoos beiaardier, wil het zo niet noemen. "Ik wou enkel een beter klavier maken."

Liesbeth Janssens   ________________________________________

INLEIDING
De voordelen van het Europees klavier werden gecombineerd met de voordelen van de Amerikaanse standaard. Het manuaal is identiek aan het Europese: compact, maar met licht afgeplatte toetsen. Het pedaal is gebouwd naar Amerikaans model: ergonomisch verantwoord. De Europese verhouding tussen manuaal en pedaal (C onder C), enkel op traditie gebaseerd, werd veranderd naar Amerikaans voorbeeld. Ook de afstand tussen manuaal en pedaal neigt meer naar de Amerikaanse standaard, zodat de houding van de benen meer ontspannen is.

Berea, Kentucky, heeft de eerste beiaard met zo'n nieuw klavier. Europa zou snel moeten volgen. Wie wil de Europese pioniersstad zijn, wie wil een invasie van beiaardiers over de trappen krijgen, die in rijen staan aanschuiven om een klavier te kunnen bespelen dat aan de ergonomische en muzikale noden beantwoordt van elke beiaardier in de wereld?

Hoewel Richard Strauss geen uitgebreid verslag kon sturen, beantwoordde hij de belangrijkste vragen die ik hem stelde. Hier volgen de antwoorden, en als u meer wil weten over de standaarden die hij aanhaalt, sla dan het BWF-bulletin 1998 open bij het artikel van Richard Strauss op pagina 10.

'AFGEPLATTE' TOETSEN
Richard Strauss: "Het is correcter om te zeggen dat de top van de toets tot een bredere radius wordt gevormd. Al de Taylor-klavieren die ik in de VS heb gezien, hebben dat al vanaf 1928, maar ze maakten ze elke keer anders. Ik gebruik het ook. Verdin heeft het soms gebruikt na Kansas in 1997. De vorm die ik gebruik is beter dan sommige andere die ik heb gezien."

HART-OP-HART AFSTANDEN

RADIAAL EN CONCAAF PEDAAL
"The pedaalafstand is 85 mm, hetzelfde als de Noord-Europese. The radiale and concave aanpassing zijn gelijkaardig als de GCNA-standaard. Maar de GCNA kreeg een radiaal en concaaf pedaal van mij in 1981 en maakte het standaard op het Rochester MN-congres."

AFSTAND TUSSEN MANUAAL EN PEDAAL
"De afstand voor Berea is een beetje groter dan GCNA-standaard. Maar de totale verticale afstand van een diatonische ('witte') manuaaltoets in een rustpositie tot een diatonische pedaaltoets in een ingedrukte positie is minder dan GCNA en minder dan de 1983 N-Euro. Dus er is meer plaats voor de benen voor grote spelers, maar kleine spelers moeten zo ver niet reiken. Dit is enkel mogelijk door de relatie tussen de diepgang van het manuaal, de diepgang van het pedaal en de pedaaltransmissie. Het is niet mogelijk om dit te doen als alle toetssteunpunten en kaders van de toetsen verticaal uitgelijnd zijn, zoals in de 1983 N-Euro."

"De totale verticale afstand van de 'zwarte' toetsen in het manuaal in rustpositie tot de 'witte' toetsen van het pedaal in ingedrukte positie, is minder dan elke van de twee standaarden of van mijn ontwerp van 1983. Opnieuw, meer plaats voor de benen voor grote spelers, en minder verticale reikwijdte voor kleine spelers. Daarom denk ik dat zowel grote als klein gebouwde spelers mijn nieuw ontwerp gemakkelijker zullen vinden om te spelen."

DOCUMENTATIE
"Ik heb opzoekingswerk verricht over al deze onderwerpen vóór ik mijn ontwerp maakte in 1983 voor San Antonio. Mijn klavieren voor Berkeley maken ook gebruik van dit design. Voor de praktische kant baseerde ik mijn ontwerp van 1983 op de beste klavieren die ik kende. Voor de ergonomische kant, kreeg ik bevestiging van het boek Anthropometry for Designers, waarvan ik passages en illustraties heb aangehaald op het BWF-congres in Springfield. Verder bestudeerde ik voor de theoretische aspecten formules van materiaalsterkte om een steviger overbrengingssysteem te maken voor het pedaal. Simpelweg geven assen met een grotere diameter een sterkere pedaaloverbrenging. Directe respons van het pedaal ontbrak altijd in de zware beiaarden van de VS."

"De gereduceerde diepgang van manuaal en pedaal is enkel mogelijk omdat de toetsrespons vandaag veel directer is in alle landen en bij alle installateurs. Het is jammer dat sommige beiaarden in hele hoge torens hangen en onhoorbaar zijn beneden (Riverside Church NYC), maar een goed klavierontwerp kan niet gebaseerd zijn op het slechtste geval. Als hoge beiaarden meer diepgang nodig hebben, bouw de klavieren dan overeenkomstig. De muzikale toekomst van de beiaard is niet om luisteraars om de oren te slaan met luider en luider te spelen. De toekomst is om luisteraars aan te trekken door verfijnd beiaardspel en dito literatuur. Luid, verpletterend muzikaal lawaai is overal te krijgen. De beiaard kan daar niet mee wedijveren."

"Zoals ik in Springfield zei, was mijn doel voor Berea enkel om een beter klavier te bouwen. Ik geloof dat ik dat gedaan heb door de beste elementen te gebruiken die ik kon vinden, sommige van de Noord-Europese standaard en sommige van de GCNA-standaard. Nu kan het "kind" dingen doen die geen van de "ouders" kon. Dat is tenminste hoe het voelde om dit klavier in Berea te spelen. Als er genoeg spelers zijn die het ontwerp van Berea accepteren, dan wordt het een de facto standaard. Later kan het officieel erkend worden. Dat heeft allemaal tijd nodig. Als mensen geïnteresseerd zijn, zal ik alles doen om te helpen. Maar ik heb geen behoefte om het aan gelijk wie als standaard op te leggen."

Als mensen geïnteresseerd zijn, zouden ze naar Berea moeten gaan en zien of ze ervan houden of niet. Dat is een betere manier dan zich af te vragen hoe het zou zijn, discussies te voeren, enzovoort.